शब्दालय

  नेपालमा समाचार स्रोतको प्रयोग प्रवृत्ति  “जस्तै पनि, कुनै दश समाचार छान्ने । सबै पढ्ने । पढेर ‘समाचारमा स्रोतको के-कसरी प्रयोग छ’ पत्ता लगाउने अनि त्यसलाई तालिकीकरण वा वर्गीकरण गर्ने । र त्यसैका आधारमा एउटा आर्टिकल लेख्ने । यो कामको लागि तिमीहरुलाई एक हप्ताको ‘डेडलाइन’ छ है !” पत्रकारिता पढाउने गुरु ऋषिकेश खनालले सरसरती एक हप्ताको काम भन्नुभयो। समयसीमा पनि तोकिदिनुभयो । त्यसको दुई-तीन हप्ताअघि मात्र सरले एक महिने समाचार लेखनको काम दिनुभएको थियो । एक भारी पुगिसकेको थियो, त्यसैमा यो थपियो । भार बढ्यो । धेरै साथीहरु आत्तिए । म पनि आत्तिनु स्वाभाविक हो, आत्तिएँ ‌। तर कम आत्तिएँ किनभने लेख्न रहर गर्ने मान्छे जो परेँ । थोरै, विषयबारे ज्ञान पनि त थियो ! सरले दिएको कामका लागि जान्नुपर्ने थियो, समाचारबारे र समाचार स्रोतबारे । पत्रकारितामा समाचार लेखन महत्वपूर्ण र अनिवार्य काम हो । समाचार लेखनका लागि स्रोतको भूमिका त्यति नै महत्वपूर्ण छ, जति पत्रकारितामा समाचारको । नेपाली बृहत् शब्दकोशकाका अनुसार स्रोतको अर्थ यस्तो छ - उद्गमस्थल वा मूलस्थान वा मुहान । तर पत्रकारितामा स्रोतको अर्थ अलि ...

  आर . आरमा सप्ताहव्यापी कार्यक्रम सुरू काठमाडौँ, फागुन १४ । भुवन खत्री ।।  रत्नराज्यलक्ष्मी   क्याम्पसमा बृहत अखिल रचनात्मक कार्यक्रम सुरू भएको छ । अखिल नेपाल राष्ट्रिय स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन अ ने रा स्व वि यु   आर . आर कमिटीको आयोजनामा सप्ताहव्यापी चल्ने कार्यक्रममा विभिन्न १२ विधामा प्रतियोगीता हुनेछ । प्रतियोगीतामा   स्नातक तहमा अध्ययनरत विद्यार्थी सहभागी हुनेछन् । आज उद्घाटन कार्यक्रममा बोल्दै अ ने रा स्व वि यु आरआर कमिटीका अध्यक्ष लोकेश कुमार खड्काले आफुले विभिन्न समयमा यस्ता कार्यक्रम चलाउने गरेको बताए । “ अ ने रा स्व वि यु आर आर कमिटीले सधैँ विद्यार्थीको हितमा काम गरिरहेको छ " , उनले भने, “ हरेक समय हामी तपाईसँगै छौ । " क्याम्पस प्रशासनले विद्यार्थीला ई दुख दिएको भन्दै हरेक समय खबरदारी गरिरहेको र गरिरहने उनको भनाई छ । कार्यक्रमले विद्यार्थीको प्रतिभा प्रस्फुटन गराउनुका साथै पढाइमा पनि सघाउने क्याम्पस प्रमुख जीवनधर ज्ञवालीको भनाइ छ । आजबाट सुरू भएको कार्यक्रम फागुन २१ गतेसम्म हुन...

बिजुलीको तारमा आगो काठमान्डौँ , फागुन ११ । भुवन खत्री । प्रदर्शनीमार्ग हुँदै चोकसम्म आइपुग्दानपुग्दै त्यहाँ मान्छेको भिँड देखिन्छ । र देखिन्छ नजिकै बिजुलीको तारमा लागेको आगो । ठम्याइहालियो , तारमा लागेको आगोले त्यतिका मान्छे तानेको हो भन्ने ।   आगो सानै छ तर बढ्दै छ । आगो बढेर नजिकै घरको बाहिरको तारसम्मै पुगिसकेको छ ।   प्रहरी अघि नै आइसकेछ । बाँकी थियो दमकल । यो आगो कतिखेरदेखि लागेको भन्ने प्रश्नमा एक प्रत्यक्षदर्शीले भने , “ धेरै भएको छैन । आदि घण्टा भयो । सुरुमा सानो थियो । म हेरिरा ’ छु , बढेर यत्रो भइसक्यो । तर दमकल आएको छैन अहिलेसम्म । ” कसरी लागेको होला आगो  भन्ने   जिज्ञासा भयो । प्रहरीलाई सोध्दा विद्युत सर्ट भएर त्यसरी आगलागी भएको हुन सक्ने जवाफ आयो । तीँ प्रहरीले भने , “ एउटैमा अनेक तारहरु गुजुल्टाएर लगाउँने चलन छ । यसरी गुजुल्टाएको तार पनि एक कारण   हो । तार   आगलागीका धेरै केश यहि कारणले हुन्छ । ”  बिजुली तारमा आ...

  हाम्रा तेल मिल खोज्दै हिड्नु नपरोस् ! तस्वीरमा एक बृद्ध छन् । उनी इँटाबाट निर्मित बन्द कोठाभित्र मेशिनमाथि बल प्रयोग गर्दै छन् । मेशिन हेर्दा लाग्छ , यो चक्का हो र घुम्छ । कोठाको भुइँ र भित्त्तामा के के अनेक सामग्री छन् । खुल्ला ढोकाले कोठा उज्यालो छ । माथि वर्णित तस्वीर एक समाचारको हो । खासमा त्यो मेशिन तेल मिलको हो । तेल पेल्ने मेशिन । त्यो चक्का नै हो । चक्का मेशिनको । तोरीका दाना पेलेर तेल निकाल्ने मेशिन । मेशिन भन्नाले आधुनिक होइन , परम्परागत तोरी पेल्ने मेशिन । मैले पढेको सामाचार त्यही तेल मिल सम्बन्धि हो । ‘ हाम्रो तेल मिल खोज्दै हिड्नुपर्यो भने !’ शीर्षकको समाचारले हाम्रा परम्परागत प्रविधि कसरी लोप भए र किन तिनलाइ ब्यूँताउन जसरी छ भन्ने बोध गरायो । थोरै डर पनि लाग्यो । शीर्षक नै विस्मयपूर्ण छ , यो कारण कि हाम्रा परम्परा मासियमा कस्तो होला । सेतोपाटीमा फागुन ४ मा प्रकाशित उक्त समाचारमा सबिना श्रेष्ठको बाइलाइन छ । पत्रकारिताका ...