शब्दालय

समाचार र पत्रकारिताका विभिन्न परिभाषिय व्याख्यान १. समाचार :- समाचार लेख्नु नै कुनै पनि पत्रकारको प्रमुख काम हो । हामी पत्रकारिता अध्ययनरत विद्यार्थी भविष्यका पत्रकार हौँ । हामीले पछि गएर समाचार लेख्नुपर्ने हुन्छ ‌। त्यसको लागि समाचार के हो भन्ने बुझ्नुपर्ने हुन्छ । समाचारका बिषयमा विभिन्न विद्वानहरूका आ-आफ्नै मत छन् । प्रमुख पाँच परिभाषाको व्याख्यान निम्नानुसार छ : तस्वीर: salon.com (क) “ हिजोसम्म थाहा नभएको कुरा समाचार हो ”- terner catledge समाचारलाई परिभाषित गर्दै terner catledge भन्छन् - “news is anyone you did not know yesterday.” उनको भनाइमा हिजोसम्म थाहा नभएको वा नजानेको विषय नै समाचार हो । फरक शब्दमा, नयाँपन भएको विषय नै समाचार हो । आजको पत्रकारितामा यो परिभाषा सान्दर्भिक नहुन सक्छ । कारण, समाचार नयाँ कुरा वा विषय मात्र लेखिँदैन । ‘फलोअप’ भन्ने शब्द नै छ पत्रकारितामा, जसले पहिल्यै आइसकेको कुरालाई (समाचार) पछ्याऊ भन्छ । पूराना विषयलाई अथवा हिजै थाहा भएको विषयलाई अझ विस्तारमा बताउन ‘सफ्ट न्युज’ को अवधारणा बन्यो । सफ्ट न्युजले हिजो था’भैसकेको विषयलाई फरक शैलीमा सविस्तार घटनाबारे...

  समाचार पठनानुभूती - ‘ सेतोपाटी’ मा माघ ११ मा प्रकाशित ‘काम गर्दै पढ्ने सपना बोकेका क्यानडा पुगेका विद्यार्थीको बिचल्ली’ शीर्षकको फिचर समाचारमा आधारित। तस्वीर: काठमाण्डुपाटी अनलाइन  विदेश +२ पछि हैन… १० बजे सुतिसक्ने बानी मेरो। बिदाको कामको चापले यतिन्जेल नसुतिबसेको छु। पौने ११ बजिसक्यो। काम गर्दैछु। पढ्दै छु भनौँ न! पढ्दैछु भन्दा पनि लेख्दैछु। पढेर त भर्खरै सिध्याएँ। सिध्याएर लेख्ने काम थालेको छु। भर्खरै पढेको थिएँ ‘सेतोपाटी’को समाचार स्टोरी। यही नै स्टोरी किन पनि पढेँ भने स्टोरी अक्षर काकाको थियो। अक्षर काका अर्थात् रामनाथ खनालबारे सुरुकै ‘समाचार समीक्षा’मा लामै अनुच्छेद लेखेको छु। आज उनको बखान भन्दा पनि स्टोरीकै बखान लेखन सुरु गर्छु। अँ साँच्ची, त्योपूर्व स्टोरीको शीर्षक सुन्नुहोस्- काम गर्दै पढ्ने सपना बोकेका क्यानाडा पुगेका विद्यार्थीको बिचल्ली। ‘प्लस टु’ पास गर्ने बित्तिकै छोराछोरीलाई नपठाउनुस् क्यानडा- शीर्षकको उपशीर्षक यो छ । स्टोरी आजकै (पुस ११) हो।  यो स्टोरी तिनै नेपाली विद्यार्थीको हो, जो क्यानडामा काम गर्दै र पढ्दै गरिराखेका थिए । क्यानडाले आफ्नो आप्रवासन न...

बिदा समाचार समिक्षा २ लोकान्तरमा हिजो (माघ ५) प्रकाशित एकैपल्ट लोकसेवाका पाँच परीक्षामा पास भएकी मनिषाबारेको फिचर समाचारमा आधारित ।              प्रेरणाकी स्रोत मनिषा   लोकसेवाका पाँच परीक्षामा एकैपटक नाम निकालेकी मनिषाका बारेमा त सुन्नुभयो नि ? सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमार्फत थाहा पाएको हुँ मैले चाहिँ । यसबारे थप जान्न तब उत्सुक भए, जब एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले फेसबुकमार्फतै मनिषाको सफलताको प्रशंसा गर्दै लेखे- “मेहनत गर्न सक्नेलाई नेपालमै अवसर छ भन्ने देखाएकी छिन् मनिषाले ।” त्यति प्रतिष्ठित व्यक्तिले समेत महत्व दिएको विषयमा मैले किन महत्व नदिऊँ ! मनिषाबारे मनग्य जान्ने इच्छा भयो । जसै उनीबारे जान्ने इच्छा भयो, गुगलको खोज केन्द्रमा खोज्न थाले । मलाई मनग्य पुग्ने जानकारी ‘लोकान्तर’ अनलाइन न्युज पोर्टर्ली लेखेछ । मलाई मन पर्ने अनलाइन न्युज पोर्टलमध्यको एक यो पनि हो । मैले जान्न चाहेको विषयको शीर्षक लेखेछ - लोकसेवाका पाँच परीक्षामा पास गरेकी मनिषा, अधिकृत बन्ने योजना, अब बिहे गर्ने सोँच ! शीर्षकको उपशीर्षक पनि छ । लेखेछ- अझै २/३ परीक्षामा नाम निस्क...

 ekantipur मा पुष १७ गते प्रकाशित फिचर समाचार- ' महिनावारीमा झन् गह्रौं भारी' पीडा देखाइयो, मलम खोजिएन  आठ-दस वर्षको हुँदा म गाउँमै थिएँ । १४ वर्षमा राजधानी आएँ । आएको पाँच वर्ष पुगिसक्यो । ‘महिनावारीमा झन् गह्रौं भारी’ शीर्षकको फिचर समाचार पढेपछि मैले म ८-१० वर्ष हुँदाको बाजुराको यथार्थ सम्झिएँ । विशेषगरी आमा (वा जो पनि) महिनावारी हुँदा उहाँले भोगेको पीडा, सहेको सकसता र विवशताको साक्षी म पनि हुँ । आमाले एकदिन भनेको सम्झिएँ, “दुई कट्टा चामल आन्नाछन्, (दुई बोरी चामल ल्याउनुछ) । तँ खाना पकाई, म लिई आउँदोबयाँ, (तिमी खाना पकाइराख, म लिएर आउँछु) । भाउलाई पन हेरेल्नु, (भाईको पनि हेरचाह गर्नु) !” त्यसबेला बुबा र दाजुहरू भारत हुनुहुन्थ्यो, कामको लागि । घरमा आमा, आन्टी, फुपूहरू (महिला) भाइ र म (बच्चा) मात्र थियौँ । आज अधिकांश नेपालीको नियती ऊबेलाको मेरो जस्तै छ, घरमा महिला, वृद्ध र बालबच्चा, परदेशमा बुबा र युवा । जे होस्, आमा त्यस्तो अवस्थामा पनि खट्नुहुन्थ्यो जुन अवस्थामा महिनावारीले शिथिल र कमजोर हुनुहुन्थ्यो । यस्तोबेला खट्न कम्ता साहस चाहिँदैन ! आमा तल बल्देबजारबाट त्यति ठाडो उकालो...

समाचार स्टोरी - काठमाडौँबाट इन्डियन एयरलाइन्सको विमान अपहरण : २४ वर्षसम्म नसल्टिएको हतियार रहस्य । नेपालखबर । सीताराम बराल । Write - भुवन खत्री (Bhoban khatri), पत्रकारिता विषय, स्नातक प्रथम बर्ष ।। ... जसबाट नेपालले सिक्नुपर्थ्यो   अपहरणकारी, जो कश्मीरी पृथकतावादी थिए । उनीहरूको एउटै उद्देश्य थियो, कश्मीरकै पृथकतावादी एकजनालाई भारतीय जेलबाट मुक्त गराउने । कश्मीर एउटा यस्तो राज्य थियो, जो समय-समयमा विवादमा आइरहन्थ्यो । विवादित हुनुपछाडीको मुख्य कारण के भने, कश्मीर एक स्वतन्त्र राज्य थिएन । कश्मीरको एक भाग पाकिस्तानले आफ्नो दाबी गर्थ्यो भने भारतको उक्त भूमिमाथि छुट्टै अडान थियो । यसैकारण भारत-पाकिस्तान युद्ध पनि बेलाबेला चर्किरहन्थ्यो । युद्ध जातिका नाममा, युद्ध धर्मका नाममा र युद्ध भूमिका नाममा । कश्मीर एक छुट्टै राज्य हुने ध्याउन्नमा थियो । उसले दुबैबाट पृथक रहेर स्वतन्त्र हुन चाहन्थ्यो । पृथकतावादीहरु पनि लगातार लागिरहेकै थिए । यसै पृष्ठभूमिमा लेखिएको छ नेपाल (काठमाडौं) बाट नयाँ दिल्ली उडेको इन्डियन एयरलाइन्सको विमान अपहरणको घटना । घटनामा ‘रहस्यमय हतियार’ प्रसंग बाहेक नेपाल असम्ब...